به گزارش خبرگزاری "مهر" سفر آتی بوش به هند را می توان نقطه عطفی در روابط دو کشور تلقی کرد و در واقع کمک های هسته ای آمریکا به هند یکی از محوری ترین بحث های این سفر است.این دیدار در واقع برای پایان دادن به اختلافاتی است که دو کشور در زمینه هسته ای دارند.
درهمین رابطه تحلیلگران بر این باورند که درباره موفقیت سفر این هفته بوش این گونه قضاوت خواهد شد که آیا وی در دست یابی به توافق با هند در زمینه تعامل هسته ای موفقیتی داشته است یا خیر.
هند به عنوان دومین کشور پرجمعیت جهان ، دومین کشور دارای جمعیت مسلمان پس از اندونزی، یکی از تامین کنندگان نیروی کار ماهر برای آمریکا و نیز یکی از کانون های جذب سرمایه برای شرکت های غول آسای آمریکایی به شمار می رود که در پی بازار های مصرف و کار ارزان هستند.
گرچه این سفر دارای ابعادی اقتصادی نیز است اما کارشناسان بر این باورند که توقیق در بحث هسته ای ملاک و معیاری برای توفیق کاخ سفید تلقی خواهد شد.
بوش در ماه مارس گذشته در دیدار خود با مانموهان سینگ نخست وزیر هند به وی قول داد تا در زمینه تکنولوژی هسته ای مسالمت آمیز به این کشور کمک کند، گرچه این امر منوط به موافقت کنگره آمریکا و " گروه فراهم کنندگان هسته ای" است که آمریکا یکی از اعضای آن است ، با این وجود به نظر می رسد آمریکا از این دو جهت اطمینان خاطر دارد و در این رابطه برآن شده است تا عوامل بیرونی دیگری را در این زمینه با خود همراه سازد.
در همین رابطه واشنگتن بر آن است تا برای عملی شدن این توافق خواست هایی را به هند تحمیل کند و بر همین اساس از دولت هند درخواست کرده است تا اقدام به جداسازی نیروگاههای نظامی و غیر نظامی خود کند همچنین دهلی باید دست از مشارکت در پروژه خط لوله گاز ایران و مشارکت در خرید حوزه نفتی الفرات سوریه نیز انصراف دهد.
به همین منظور " نیکلاس برنز" معاون وزیر امور خارجه آمریکا که به نظر می رسد به موضع گیری مخالف هند در مقابل درخواست های واشنگتن پی برده است این هفته طی دیدار خود با مقامات هند که دیداری برای رفع و یا به حداقل رساندن اختلافات بود این مشکلات را هنوز پا برجا اعلام کرد.
به گزارش "مهر" "استفان هدلی" مشاور امنیت ملی آمریکا نیز در واکنش به پروسه این موضوع گفت: ما در حال پیشرفت هستیم اما هنوز به مرحله پیشرفت نرسیده ایم.
حال سؤالی که در این رابطه وجود دارد چرا تاکنون این مساله به نتیجه ای منجر نگردیده است؟ و چه مخالفت هایی با این توافق وجود دارد؟ دلایل مخالفین چیست ؟
الف) مخالفین آمریکائی توافق:
مخالفین این توافق در آمریکا بر این باورند که این توافق می تواند هند را از پیمان منع تکثیر سلاح های هسته ای مستثنی کند و با این وجود دهلی نو دیگر ان پی تی را امضا نخواهد کرد.
به عقیده مخالفین ، تصویب این توافق در کنگره به پیمان ان پی تی لطمه خواهد زد و تنها منجر به گسترش بیشتر سلاح های هسته ای خواهد شد ، و این تنها راهی است که مانع از فشار به هند است تا برنامه های هسته ای نظامی و صلح آمیز خود را تحت نظارت آژانس قرار دهد .
همچنین به اعتقاد نمایندگان مخالف در آمریکا سیاست فعلی کشورشان که ظاهراً از یک سو آماده می شود تا بر توسعه پنهانی توانایی تسلیحات هسته ای هند نظارت کند و از سوی دیگر به دلیل اتهامات مربوط به فعالیت های هسته ای ایران و کره شمالی ، یک بام و دو هواست و این مساله می تواند تلاش ها برای ممانعت از تکثیر تکنولوژی تسلیحات هسته ای را با شکست مواجه کند. این گروه از نمایندگان کنگره از این بیم دارند که چنین توافقی آزادی عمل واشنگتن را در برخورد با دیگر بازیگران هسته ای در صحنه بین الملل محدود کند.
"ادوارد مارکی" دموکرات و از رؤسای نیروی ویژه در خصوص پیمان منع تکثیر سلاح های هسته ای در مجلس نمایندگان آمریکا با بی معنی خواندن این توافق گفت: من اهمیت نمی دهم که دولت بوش با هند در خصوص پادمان ها چه معامله ای کرده است این معنا ندارد که ما برای برنامه های هسته ای غیر نظامی هند سپر و پادمان ایجاد کنیم در حالی که در کنار آن برنامه های هسته ای نظامی غیر تحت پادمانی وجود دارد".
چندی پیش "جوزف بایدن" سناتور دموکرات از ایالت"دلاویر" و از کمیته روابط خارجی سنا در این باره گفت : ما ازمجلس سنا و نمایندگان و همچنین از شرکای بین المللی خود درخواست می کنیم تا از وسوسه برای مذاکرات مجدد درباره این توافق هسته ای (با هند) پرهیز کنند.
"هنری هاید" رئیس کمیته روابط بین الملل که یکی دیگر از این منتقدین است می گوید:" همین مساله که مقامات هند درباره این پیشنهاد مهم آمریکا، بیشتر از ما در کنگره ، می دانند هم عجیب و هم غیر عادی است و ما در این خصوص اطلاعات کمی از دولت بوش دریافت کرده ایم".
"دیوید آلبرایت" بازرس سابق تسلیحات هسته ای و متخصص آمریکائی نیز در این مورد می گوید:هند قادر نخواهد بود تا به تعهدات خود مبنی بر ممانعت از تکثیر سلاحهای هسته ای و جلوگیری از صدور تسلیحات کشتار جمعی بویژه تکنولوژی هسته ای به خارج، عمل کند.
نشریه گلوب نیز می نویسد: این همکاری می تواند برای سایر کشورها که در پی تسلیحات هسته ای هستند وضعیت را بدتر کند و پاکستان و ایران را نیز تشویق کند تا از آمریکا همان امتیازها را طلب کنند.
به گفته "لورنس شینمن"، کارشناس ارشد شورای روابط خارجی آمریکا در سیاست کنترل تسلیحات هسته ای معتقد است که توافق آمریکا و هند ، در راستای فشار بر ایران است و می تواند منع گسترش سلاح های هسته ای را نقض می کند.
شینمن گفت : هند، پاکستان و اسرائیل سه دولتی هستند که قرار داد NPT را امضا نکردند درحالی که ایران یکی از اعضای آن به شمار می رود و برای منع گسترش سلاح های هسته ای ، به تعهدات خود پایبند است.
ب ) موافقین آمریکایی توافق:
موافقین آمریکایی توافق هند و آمریکا بر این باورند که چنین توافقی به واشنگتن این اجازه را خواهد داد تا تکنولوژی لازم را برای دهلی نو فراهم آورد و بدینوسیله این کشور بتواند به نیازهای رو به رشد خود در زمینه انرژی پاسخ بگوید و این روند، درخواست این کشور برای نفت را کاهش می دهد.
این گروه همچنین بر این باورند که این توافق سبب می شود تا هند متعهد شود تا تاسیسات هسته ای نظامی و غیر نظامی خود را تفکیک کند و به بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی اجازه دهد تا به برنامه های هسته ای غیر نظامی این کشور دسترسی پیدا کنند
ج ) مخالفین هندی توافق:
چالش مهم دیگر بر سر راه توافق هسته ای هند با آمریکا مخالفین در صحنه داخلی هند است که عمدتاً روشنفکران و جناح های چپ این کشور هستند.
این گروه بر این باورند که فشارهای آمریکا به هند فراتر از برنامه های هسته ای صلح آمیز این کشور تحت پادمان های آژانس را در بر می گیرد و آمریکا در مسیر تضعیف برنامه های تسلیحات هسته ای هند گام بر می دارد
به گزارش "مهر" همچنین "راحول بدی" تحلیلگر مسائل استراتژیک هند با اشاره به ابعاد دیگر این توافق ، معتقد است که "گروه تامین کنندگان هسته ای" NSG مشتری های خود را دارند و گرفتن انرژی از آنان برای هند گران تمام خواهد شد لذا این همکاری شکست خواهد خورد. در حالیکه "ای ان پراساد"مدیر سابق مرکز تحقیقات اتمی بهابها ، از نگرشی دیگر، قرار دادن تاسیسات هسته ای این کشور تحت نظارت آژانس بین المللی انرژی اتمی سازمان ملل را منزجر کننده توصیف می کند.
" پرافول بیدوای" دیگر تحلیلگر هندی بیشتر نگرشی تاریخی و رهبری جهان سوم از سوی هند دارد و می نویسد دهلی با رای خود در آزمایش و امتحان رهبری جهان سوم شکست خورده است.
بیدوای در این تحلیل می نویسد: هند بطور کامل در این امتحان شکست خورد و سیاست مستقل و حتی منافع حیاتی خود را قربانی رابطه با واشنگتن کرد و در این فرایند شکافی را در جنبش غیر متعهدها (نم) و کشورهای جنوب جائیکه خود متعلق به آنان است ایجاد کرد.
کمیته سیاست خارجی مستقل، به رهبری احزاب چپ هند نیز از دیگر گروههای مخالف است که با افزایش فشار بر مانموهان سینگ نخست وزیر این کشور از وی خواستند تا در نشست آتی شورای حکام رای قبلی خود را جبران و از ایران دلجوئی کند و این مساله را می توان نقطه عطفی در حرکت چپ های هند علیه آمریکا در نظر گرفت.
"پراکاش کارات"Prakash Karat، دبیرکل حزب کمونیست هند در کنگره ای در دهلی نو اعلام کرد که هند باید تلاش کند تا ایران از حق خود مبنی بر توسعه انرژی هسته ای بر اساس هنجارهای بین المللی برخوردار باشد.
وی گفت: اگر لازم باشد هند باید به همراه سایر کشورها در جنبش غیر متعهدها از رای دادن خود داری کنند .
د) موافقین هند توافق:
برخی از جریانات سیاسی هند نیز توافق هسته ای آمریکا با کشورشان را در راستای منافع ملی تلقی می کنند اما زیاده خواهی و توقعات بیشتر واشنگتن را در این امر مانعی در راستای همراهی دولت هند در گفتگو برای دست یابی به توافق می دانند.
این گروه همچنین بر این باورند این توافق فتح بابی برای هند خواهد شد تا بتواند به تجهیز نیروگاهها و تاسیسات خود اقدام کند و در حوزه های دیگر تسلیحاتی واسطه گری اسرائیل برای خرید تسلیحات آمریکایی را از بین ببرد
